Tác động của chất béo trong chế độ ăn uống đến sức khỏe hiện vẫn đang là chủ đề gây nhiều tranh cãi. Tuy nhiên, các chuyên gia dinh dưỡng đều đồng tình rằng dầu ô liu, đặc biệt là dầu ô liu nguyên chất tinh khiết (extra virgin), rất tốt cho sức khỏe.
11 lợi ích đã được khoa học chứng minh của dầu ô liu
Dưới đây là 11 lợi ích đã được các nghiên cứu khoa học chứng minh của dầu ô liu.
1. Dầu ô liu giàu chất béo không bão hòa đơn tốt cho sức khỏe
Dầu ô liu được chiết xuất từ quả của cây ô liu – một loài cây có nguồn gốc từ vùng Tiểu Á.
Khoảng 14% lượng chất béo trong dầu ô liu là chất béo bão hòa và 11% là các loại chất béo không bão hòa đa, chẳng hạn như axit béo omega-3 và omega-6.
Nhưng loại axit béo chính trong dầu ô liu là axit oleic – một loại chất béo không bão hòa đơn. Axit oleic chiếm 73% lượng chất béo của dầu ô liu.
Các nghiên cứu cho thấy rằng axit oleic giúp giảm viêm và thậm chí còn có tác dụng có lợi đối với các gen liên quan đến bệnh ung thư.
Chất béo không bão hòa đơn có đặc tính chịu nhiệt cao nên dầu ô liu nguyên chất tinh khiết là một lựa chọn rất an toàn để nấu ăn, đặc biệt là các món chiên.
Tóm tắt: Dầu ô liu rất giàu axit oleic – một loại chất béo không bão hòa đơn. Axit béo này có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Do có khả năng chịu nhiệt cao nên dầu ô liu là một loại dầu ăn an toàn.
2. Dầu ô liu chứa nhiều chất chống oxy hóa
Dầu ô liu nguyên chất tinh khiết rất giàu dinh dưỡng.
Ngoài các axit béo có lợi, loại dầu này còn chứa một lượng nhỏ vitamin E và vitamin K.
Dầu ô liu cũng chứa nhiều chất chống oxy hóa mạnh có hoạt tính sinh học và có khả năng làm giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính. Bên cạnh đó, các chất chống oxy hóa này còn có đặc tính chống viêm và giúp bảo vệ cholesterol trong máu khỏi quá trình oxy hóa, nhờ đó giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. (1)
Tóm tắt: Dầu ô liu nguyên chất chứa nhiều chất chống oxy hóa và một số chất trong đó có hoạt tính sinh học mạnh mẽ, giúp ngăn ngừa các bệnh mãn tính.
3. Dầu ô liu có đặc tính chống viêm
Viêm mãn tính được cho là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh như ung thư, bệnh tim mạch, hội chứng chuyển hóa, tiểu đường tuýp 2, bệnh Alzheimer, viêm khớp và béo phì.
Dầu ô liu nguyên chất tinh khiết có đặc tính chống viêm. Đây là một trong những lý do tại sao dầu ô liu có thể giúp phòng ngừa nhiều vấn đề sức khỏe.
Tác dụng chống viêm của dầu ô liu chủ yếu đến từ các chất chống oxy hóa, đặc biệt là oleocanthal – một hợp chất đã được chứng minh là có hiệu quả giảm viêm tương đương với ibuprofen (một loại thuốc chống viêm, hạ sốt, giảm đau phổ biến). (2)
Theo một số nhà khoa học, hàm lượng oleocanthal trong 3,4 thìa canh (50ml) dầu ô liu nguyên chất tinh khiết có tác dụng ngang với 10% liều lượng ibuprofen dành cho người lớn.
Nghiên cứu cũng cho thấy rằng axit oleic – loại axit béo chính trong dầu ô liọa – có thể làm giảm nồng độ các chất chỉ điểm phản ứng viêm quan trọng như protein phản ứng C (CRP).
Một nghiên cứu chỉ ra rằng chất chống oxy hóa trong dầu ô liu có thể ức chế một số gen và protein dẫn đến phản ứng viêm.
Tóm tắt: Dầu ô liu chứa các chất có đặc tính chống viêm, gồm có axit oleic và chất chống oxy hóa oleocanthal.
4. Dầu ô liu giúp ngăn ngừa đột quỵ
Đột quỵ xảy ra khi sự lưu thông máu đến não bị gián đoạn, nguyên nhân có thể là do cục máu đông hoặc do xuất huyết.
Ở nhiều quốc gia, đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong phổ biến thứ hai, chỉ đứng sau bệnh tim mạch.
Tác dụng của dầu ô liu đối với nguy cơ đột quỵ đã được chỉ ra trong nhiều nghiên cứu.
Một đánh giá tài liệu lớn gồm các nghiên cứu được thực hiện trên tổng cộng 841.000 người đã phát hiện ra rằng dầu ô liu là nguồn chất béo không bão hòa đơn duy nhất có tác dụng làm giảm nguy cơ đột quỵ và bệnh tim mạch.
Trong một đánh giá tài liệu khác với tổng cộng 140.000 người tham gia, những người ăn dầu ô liu có nguy cơ đột quỵ thấp hơn nhiều so với những người không ăn.
Tóm tắt: Một số nghiên cứu lớn chứng minh rằng dầu ô liu giúp giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ – một trong những nguyên nhân chính gây tử vong ở nhiều nước.
5. Dầu ô liu bảo vệ sức khỏe tim mạch
Bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới.
Các nghiên cứu quan sát từ nhiều thập kỷ trước đã cho thấy rằng các nước trong vùng Địa Trung Hải có tỷ lệ mắc bệnh tim mạch thấp hơn so với các khu vực khác.
Điều này đã dẫn đến các nghiên cứu chuyên sâu về chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải và chế độ ăn này hiện đã được chứng minh là giúp làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch. (3)
Dầu ô liu nguyên chất tinh khiết là một trong những loại thực phẩm chính trong chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải. Dầu ô liu có một số tác dụng có lợi cho sức khỏe tim mạch, gồm có giảm viêm, ngăn LDL cholesterol hay cholesterol xấu bị oxy hóa, củng cố niêm mạc mạch máu và ngăn ngừa hình thành cục máu đông.
Dầu ô liu còn được chứng minh là giúp hạ huyết áp mà huyết áp cao là một trong những yếu tố chính làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tử vong sớm. Trong một nghiên cứu, việc dùng dầu ô liu đã làm giảm 48% khả năng phải dùng đến thuốc hạ huyết áp.
Hàng trăm nghiên cứu đã chỉ ra rằng dầu ô liu nguyên chất tinh khiết mang lại những lợi ích lớn cho sức khỏe tim mạch.
Do đó, những người đang bị bệnh tim mạch, có tiền sử gia đình bị bệnh tim mạch hoặc bất kỳ yếu tố nguy cơ nào khác nên bổ sung nhiều dầu ô liu nguyên chất tinh khiết vào chế độ ăn uống hàng ngày.
Tóm tắt: Dầu ô liu nguyên chất tinh khiết có nhiều lợi ích cho sức khỏe tim mạch. Loại dầu này giúp làm giảm huyết áp, ngăn LDL cholesterol bị oxy hóa và cải thiện chức năng mạch máu.
6. Dầu ô liu không gây tăng cân và béo phì
Ăn quá nhiều chất béo sẽ gây tăng cân.
Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải – một chế độ ăn uống có nhiều dầu ô liu – có những tác động tích cực đến khối lượng cơ thể.
Trong một nghiên cứu kéo dài 30 tháng được thực hiện trên 7.000 sinh viên đại học tại Tây Ban Nha, việc ăn nhiều dầu ô liu không hề gây tăng cân.
Ngoài ra, một nghiên cứu kéo dài 3 năm với 187 người tham gia đã phát hiện ra rằng chế độ ăn có lượng lớn dầu ô liu làm tăng nồng độ chất chống oxy hóa trong máu và giúp giảm cân.
Tóm tắt: Khác với các nguồn chất béo khác, dầu ô liu không gây tăng cân. Ăn dầu ô liu ở mức độ vừa phải thậm chí còn giúp giảm cân.
7. Dầu ô liu giúp chống lại bệnh Alzheimer
Bệnh Alzheimer là bệnh thoái hóa thần kinh phổ biến nhất trên thế giới.
Một trong những đặc điểm chính của căn bệnh này là sự hình thành các mảnh protein gọi là beta-amyloid bên trong tế bào não.
Một nghiên cứu trên chuột cho thấy rằng dầu ô liu có chứa một chất giúp loại bỏ các mảnh beta-amyloid.
Ngoài ra, một nghiên cứu được thực hiện trên người chỉ ra rằng chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải có lợi cho chức năng não.
Tuy nhiên, vẫn cần nghiên cứu thêm về lợi ích của dầu ô liu trong việc ngăn ngừa và điều trị bệnh Alzheimer.
Tóm tắt: Một số nghiên cứu cho thấy rằng dầu ô liu có thể chống lại bệnh Alzheimer nhưng vẫn cần phải nghiên cứu thêm.
8. Dầu ô liu có thể làm giảm nguy cơ tiểu đường tuýp 2
Dầu ô liu có thể giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường tuýp 2.
Một số nghiên cứu đã chỉ ra những tác động có lợi của dầu ô liu đến mức đường huyết và độ nhạy insulin. (4)
Một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên được thực hiện trên 418 người khỏe mạnh đã xác nhận lợi ích của dầu ô liu trong ngăn ngừa bệnh tiểu đường.
Trong thử nghiệm này, lượng dầu ô liu cao trong chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải đã làm giảm hơn 40% nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
Tóm tắt: Cả nghiên cứu quan sát và thử nghiệm lâm sàng đều cho thấy rằng dầu ô liu, kết hợp với chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải, có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
9. Các chất chống oxy hóa trong dầu ô liu có đặc tính chống ung thư
Ung thư là một trong những nguyên nhân gây tử vong chính trên thế giới.
Người dân ở các nước trong vùng Địa Trung Hải có nguy cơ mắc một số bệnh ung thư thấp hơn và các nhà khoa học cho rằng lý do là bởi mức tiêu thụ dầu ô liu cao tại những nước này. (5)
Các chất chống oxy hóa trong dầu ô liu có thể làm giảm mức độ tổn thương oxy hóa do gốc tự do – đây được cho là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư.
Nhiều nghiên cứu trong ống nghiệm chứng minh rằng các hợp chất trong dầu ô liu có thể chống lại tế bào ung thư.
Cần có thêm nhiều nghiên cứu hơn nữa để xác nhận xem dầu ô liu có thực sự có tác dụng giảm nguy cơ ung thư hay không.
Tóm tắt: Các bằng chứng ban đầu cho thấy rằng dầu ô liu có thể làm giảm nguy cơ ung thư, nhưng vẫn cần phải nghiên cứu thêm.
10. Dầu ô liu có thể hỗ trợ điều trị viêm khớp dạng thấp
Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn xảy ra do hệ miễn dịch tấn công các khớp xương. Bệnh có triệu chứng là sưng đau và cứng khớp, có thể đi kèm tổn thương các cơ quan khác trong cơ thể.
Các loại thực phẩm chức năng chứa thành phần dầu ô liu có thể giúp làm giảm nồng độ chất chỉ điểm phản ứng viêm và giảm stress oxy hóa ở những người bị viêm khớp dạng thấp.
Hiệu quả sẽ càng cao hơn khi kết hợp dùng dầu ô liu với dầu cá vì dầu cá rất giàu axit béo omega-3 – một loại chất béo tốt cho đặc tính chống viêm.
Trong một nghiên cứu, dầu ô liu và dầu cá đã giúp cải thiện đáng kể khả năng cử động tay, triệu chứng đau khớp và cứng khớp vào buổi sáng ở những người bị viêm khớp dạng thấp.
Tóm tắt: Dầu ô liu có thể giúp giảm đau khớp và sưng khớp do viêm khớp dạng thấp. Hiệu quả sẽ tăng lên đáng kể khi kết hợp dầu ô liu với dầu cá.
11. Dầu ô liu có đặc tính kháng khuẩn
Dầu ô liu chứa nhiều chất có tác dụng ức chế hoặc tiêu diệt vi khuẩn có hại, một trong số đó là Helicobacter pylori (H. pylori) – một loại vi khuẩn sống trong dạ dày, có thể gây viêm loét dạ dày ung thư dạ dày.
Các nghiên cứu trong ống nghiệm đã chỉ ra rằng dầu ô liu nguyên chất tinh khiết có khả năng chống lại 8 chủng vi khuẩn này, ba trong số đó là những chủng có khả năng kháng thuốc kháng sinh.
Một nghiên cứu được thực hiện trên người cho thấy rằng uống 30 gram dầu ô liu nguyên chất tinh khiết hàng ngày giúp điều trị nhiễm khuẩn Helicobacter pylori ở 10 – 40% người tham gia chỉ sau hai tuần.
Tóm tắt: Dầu ô liu nguyên chất tinh khiết có đặc tính kháng khuẩn và được chứng minh là có tác dụng chống lại Helicobacter pylori – một loại vi khuẩn gây loét dạ dày và ung thư dạ dày.
Lựa chọn đúng loại dầu ô liu
Mặc dù dầu ô liu có nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng điều quan trọng là phải mua đúng loại dầu ô liu.
Dầu ô liu nguyên chất tinh khiết (extra virgin olive oil) vẫn giữ lại được một số chất chống oxy hóa và các hợp chất hoạt tính sinh học có trong quả ô liu, trong khi dầu ô liu đã qua tinh chế bị mất đi các chất này trong quá trình sản xuất. Do đó, dầu ô liu nguyên chất tinh khiết tốt cho sức khỏe hơn dầu ô liu tinh chế.
Tuy nhiên, nhiều loại dầu có ghi “extra virgin” trên nhãn thực chất không phải là dầu ô liu nguyên chất 100% mà đã được pha trộn với các loại dầu tinh chế khác.
Do đó, cần đọc nhãn sản phẩm cẩn thận để mua đúng loại dầu ô liu thực sự nguyên chất.
Tóm tắt bài viết
Dầu ô liu nguyên chất tinh khiết vô cùng tốt cho sức khỏe. Nhờ có chứa nhiều chất chống oxy hóa mạnh nên dầu ô liu có lợi cho sức khỏe tim mạch, não bộ, khớp và các cơ quan khác của cơ thể. Trên thực tế, dầu ô liu là nguồn chất béo lành mạnh nhất trên hành tinh.